سفارت آمریکا در عربستان به تازگی ویدئویی در حساب توییتری خود منتشر کرد که علاوه بر اینکه با واکنش‌هایی از سوی سعودی ها روبرو شد، توجه تحلیلگران را نیز به خود مشغول کرد.

سفارت آمریکا در عربستان روز چهارشنبه با انتشار ویدئویی در حساب رسمی توییتری خود ظاهراً مردم عربستان را به تظاهرات علیه حکومت این کشور تشویق می‌کند تا تغییرات سیاسی و اجتماعی مثبت حاصل شود. این ویدئو ضمن حمایت از تظاهرات مسالمت‌آمیز به مخاطبان خود آموزش می‌دهد چگونه می‌توانند با شرکت در این گونه حرکات خواستار تغییرات شوند.

گوینده در بخشی از این ویدئو ضمن بیان اینکه معترضان حتی در شرایط سرکوب و استبداد نیز می‌توانند اعتراض‌های خود را با موفقیت انجام دهند، اعلام کرده است: «تحقیقات نشان می‌دهد در بازه زمانی۱۹۰۰ تا ۲۰۰۶، سودمندی و تأثیر اعتراضات مسالمت‌آمیز دوبرابر اعتراضهای خشونت‌آمیز بوده است».

خشم کاربران سعودی

روزنامه القدس العربی درباره این توییت می نویسد: «انتشار این ویدئو در بحبوحه تیره‌شدن روابط واشنگتن و ریاض بر سر قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، در سفارت عربستان در شهر استانبول ترکیه منتشر می‌شود. مجلس سنای آمریکا هفته گذشته با تصویب دو قطعنامه جداگانه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، را مسئول خاشقجی اعلام کرد و همچنین رأی به پایان حمایت نظامی آمریکا از ائتلاف سعودی در جنگ یمن داد. ریاض ضمن محکوم کردن این دو قطعنامه، آنها را دخالت آشکار در امور داخلی خود دانست.

این روزنامه آورده است: انتشار چنین توییتی در حساب رسمی سفارت آمریکا در ریاض موجب خشم و عصبانیت کاربران سعودی شده است.

کاربری عربستانی با محکوم‌ کردن این اقدام سفارت آمریکا نوشته است: «این (توییت) خطرناک است و تأثیر معکوس خواهد داشت. ما خواستار حذف آن هستیم چرا که موجب آشوب و تظاهرات می‌شود».

کاربران دیگر نیز این اقدام را تحریک‌کننده خواندند و هدف آن را ایجاد ناآرامی در این کشور دانستند.

این روزنامه به نقل از «مبارک آل عاتی» نویسنده و تحلیلگر سعودی آورده است: «این توییت خطرناک و غیرقابل توجیه و دارای تاثیر معکوس است و ما خواستار حذف آن هستیم».

یک کاربر دیگر سعودی از آن به عنوان سم در عسل نام برده است.

دعوت به تظاهرات آن هم در کشوری که برگزاری تظاهرات مجازاتش اعدام است

تاکنون سفارت آمریکا به جنجال ایجاد شده و خشم کاربران سعودی واکنشی نشان نداده است و سعودی ها هم واکنش رسمی به آن نداشته اند اما آنچه در عربستان طی سالیان اخیر یک واقعیت مسلم بوده این است که در پادشاهی استبدادی عربستان تظاهرات به‌شدت ممنوع است و افرادی که دست به تظاهرات بزنند اعدام می‌شوند. به عنوان مثال حکومت سعودی در سال ۲۰۱۶ دست‌کم ۲۱ شیعه‌مذهب را به اتهام شرکت در تظاهرات علیه حکومت به اعدام محکوم کرد.

رای الیوم در مطلبی در این باره آورده است: «زمان انتشار این توییت و صدور آن از سوی سفارت آمریکا در ریاض و نیز کنسولگری های آن در جده و ظهران که به زبان های انگلیسی و عربی منتشر شد؛ نمی تواند اتفاقی باشد بلکه اقدامی عمدی است که نمایانگر سیاست جدید آمریکاست که سرفصل آن تحریک مردم عربستان برای برگزاری تظاهرات به شکل گسترده برای فشار بر حاکمان سعودی برای انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی و آزادی صدها فعال سیاسی که در پشت میله های زندان به سر می برند، است.

این روزنامه می نویسد: در آگوست گذشته سفارت کانادا در ریاض اقدام به انتشار توییت «کریستیا فریلند» وزیر امور خارجه کانادا کرد که در آن به شدت از اقدامات مقامات سعودی در زمینه حقوق بشر انتقاد کرد و خواهان آزادی فعالانی که در زندان های عربستان هستند، شد. این واکش و خشم سعودی ها را به دنبال داشت. در واقع سعودی ها با خشم و اقداماتی که علیه کانادا انجام دادند به دنبال ارائه این پیام به دیگر کشورها بودند که این کار را تکرار نکنند زیرا امور داخلی خود را خط قرمزی می دانند که به شدت واکنش نشان خواهند داد.

رای الیوم نوشت: به نظر می رسد که سفارت آمریکا در ریاض به این پیام وقعی ننهاده و تصمیم به اتخاذ اقدامی فراتر مبنی بر تظاهرات مسالمت آمیز در شهر های عربستان برای انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اعتراض به گرانی و بالا رفتن سطح معیشت وافزایش بیکاری جوانان شده است.

این رسانه می نویسد: ملک سلمان به خوبی این خواسته ها که نمایانگر دردهای سعودی هاست را می داند و از همین رو چند روز قبل همزمان با تصویب بودجه سالانه عربستان که بزرگترین بودجه تاریخ این کشور است و از تریلیون ریال سعودی فراتر می رود؛ تصمیم به تمدید بسته حمایتی معیشتی کرد اما این اقدامات برای مقابله با گرانی و بالا رفتن هزینه های زندگی از نگاه کارشناسان غربی چندان موثر نیست.

رای الیوم نوشت: ما هنوز علت این اقدام سفارت آمریکا در ریاض که بزرگترین در منطقه خاورمیانه و شاید در جهان به دلیل شکستن پروتکل و عرف دیپلماتیک باشد را نمی دانیم. آیا دولت آمریکا تصمیم به افزایش فشارهایش بر نظام سعودی و محمد بن سلمان ولیعهد برای انجام تغییرات به ویژه پس از تصمیم مجلس سنای که اخیرا با اجماع صادر شد و ولیعهد را مسئول ترور جمال خاشقجی دانست و بر ضرورت همه اشکال همکاری با آن تاکید کرد از جمله جنگ یمن و فروش سلاح و مهمات گرفته است؟ یا واکنش به اعتراض رسمی و شدید سعودی به مصوبه مجلس سناست؟

واکنش ریاض چگونه خواهد بود؟

این رسانه آورده است: سئوالی که مطرح می شود، چگونگی واکنش مقامات سعودی به این توییت خطرناک و خارج از عرف از سوی سفارت آمریکا در ریاض است که بر تظاهرات در کشوری که تظاهرات در آن جرم و مجازاتش اعدام است، تاکید کرده است. آیا واکنش تندی از سوی نظام سعودی می شود؟ پاسخ این سئوال سخت است زیرا اولا آمریکا، کانادا نیست و هرگونه واکنش شدید با واکنش شدیدتر و موثرتر از سوی آمریکا روبرو شود و در ثانی عربستان بازنده بزرگترین ازحیث سیاسی، اقتصادی و نظامی در صورت رویارویی است. باید صبر کرد اما آنچه تقریبا به شکل قطعی می توان گفت این است که این توییت به مثابه دخالت در امور داخلی کشور دوست و متحد آمریکاست که دارای بازتاب هایی در محافل حاکم بر ریاض به طور حتم خواهد شد و شاید موجب بحران در روابط میان دو کشور متحد شود به ویژه که در چارچوب راهبردی جدید و عامدانه آمریکاست».

قدر مسلم آن است که در باب روابط عربستان و سعودی، نگاه دولت آمریکا و به ویژه دونالد ترامپ همانطور که بیشتر ناظران امور عربستان بر آن تاکید دارند، نگاه باج گیری از ریاض است و برای اینکه بتواند پول بیشتر و امتیازات بیشتری از سعودی ها بگیرد از هیچ تحرکی دریغ نمی کند. اما جدای از آن مصوبه اخیر مجلس سنا و نیز طرحی که در کنگره از سوی جمهوریخواهان و دموکراتها به منظور منع اعطای نوعی از تکنولوژی به عربستان در زمینه هسته ای در دست بررسی است گواه ماجراهایی است.

اما نکته قابل توجه این است که آنچه سفارت آمریکا در ریاض طلب کرده است یعنی برگزاری تظاهرات خط قرمز نظام سعودی است که هرگز آنرا بر نمی تابد اما از سویی نمی تواند که واکنش آنچنانی انجام دهد زیرا هر واکنشی با واکنش شدید آمریکا روبرو خواهد شد. «ریچارد لوبارون» سفیر سابق آمریکا در کویت و کارشناس ارشد شورای آتلانتیک در این باره بر این باور است که ریاض راه‌های گوناگونی برای واکنش نشان دادن دارد اما هیچ‌یک از آن‌ها در کوتاه یا بلند مدت به آنان کمک نخواهد کرد.

همچنین از نگاه برخی ناظران؛ توقف فروش‌های تسلیحاتی آمریکا به عربستان از سوی کنگره ممکن است ریاض را بر آن دارد که به روسیه روی بیاورد اما وابستگی فعلی عربستان به سیستم‌های تسلیحاتی آمریکا به دلیل مشکلات جدی در زمینه قطعات یدکی به زودی آن را آسیب‌پذیر خواهد کرد.

دیدگاه کارشناسان اندیشکده «سوفان» آمریکا ضمن انتقاد از رویکرد ترامپ، بر این است که روابط عربستان و آمریکا از زمان ولیعهدی بن سلمان نشان‌دهنده مشکلات روابط مبتنی بر اشخاص به جای روابط بر مبنای ضوابط است.

قدر مسلم آن است که زوایای آنچه میان عربستان و آمریکا می گذرد، هنوز مشخص نیست.

مهر