اگرچه در باور عمومی اروپا به عنوان قاره سبز و پرآب شناخته می‌شود، اما حتی این قاره نیز در سایه تغییرات اقلیمی گاه دچار بحران آب و خشکسالی می‌شود و تناوب این معضل با وخیم‌تر شدن اوضاع اقلیمی رو به افزایش است.
به گزارش روز یکشنبه ایرنا، گرمای شدید و خشکی هوا در تابستان سال ۲۰۱۸ میلادی و تا حدودی ۲۰۱۹، اروپا را دچار بحران شدید بی آبی کرد. از جمله عوارض آن می‌توان به آتش‌سوزی های حیات وحش در جنوب و حتی شمال اروپا، توقف کشتیرانی در رودخانه های بزرگ مانند دانوب، محدودیت در سیستم های آبیاری و کاهش تولید برق اشاره کرد.
این رویه کشورهای اروپایی را نگران کرده است که با جدی تر شدن پیامدهای تغییرات اقلیمی شاهد افزایش توالی و تکرار اینگونه حوادث باید باشند.
خشکسالی یک پدیده طبیعی است که به دلایل جوی مانند تغییر جهت جریانهای هوایی یا کاهش رطوبت موجود در هوا ممکن است شکل بگیرد اما در سالهای اخیر نقش انسان در استفاده و مدیریت منابع آبی و همچنین تغییرات اقلیمی بیشتر دیده می‌شود.
از دهه ۱۹۵۰ به بعد شمال اروپا شاهد ترسالی (بارش بیشتر) و جنوب اروپا شاهد سالهای خشک بیشتری بوده است. انتظار می‌رود تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین این عدم توازن بین شمال و جنوب اروپا را شدید‌تر کند. بر اساس یک برآورد، ضرر و زیان ناشی از خشکسالی در قاره اروپا، بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۰ بالغ بر ۶.۲ میلیارد یورو در سال بوده است. خشکسالی سال ۲۰۰۳ به تنهایی ۸.۷ میلیارد یورو خسارت به جا گذاشت.
بخشهایی از رودخانه راین در سال ۲۰۱۸ آنچنان خشک شد که کشتی های باری مجبور شدند از میزان بارشان کاسته یا به طور کلی متوقف شوند. فرانسه، آلمان، سوئد و فنلاند به دلیل این خشکی مجبور شدند برق تولید خود از منابع آبی را کاهش دهند. همچنین گرمای بی سابقه موجب مرگ و میر تعداد زیادی از آبزیان در آلمان شد. خشکسالی سال ۲۰۱۸ صدمه جبران ناپذیری به کشاورزی اروپا زد به طوری که حتی در تابستان ۲۰۱۹ نیز ذخایر آبی به حد سابق برنگشت.
دانشمندان تغییرات در طرح بارندگی در سطح اروپا را ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین می‌دانند. آنها می‌گویند با گرم شدن زمین به میزان ۱.۵ درجه سانتی گراد، ۶۸ درصد از مناطق مدیترانه ای اروپا شامل جنوب ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، پرتغال و یونان دچار خشکسالی خواهد شد. با افزایش ۳ درجه‌ای، این رقم به ۸۲ درصد خواهد رسید. در منطقه آتلانتیک که شامل جزیره بریتانی نیز می‌شود ۳۰ درصد از زمینها با افزایش ۱.۵ درصدی گرما، متحمل خشکی شده، با افزایش ۳ درصدی، ۹۰ درصد این مناطق خشک خواهند شد. البته این پژوهشها احتمال افزایش ۳ درصدی را زیاد ارزیابی نمی‌کنند.
در بخش قاره‌ای اروپا، گرمایش زمین موجب کاهش شدت خشکسالی در مناطق شمال شرقی مانند لهستان شده و خشکسالی در مناطق جنوبی مانند رومانی و بلغارستان را افزایش خواهد داد. در مناطق مرکزی تر نیز مانند جمهوری چک و اطریش، از شدت خشکسالی ها کاسته خواهد شد. برای مناطق شمالی اروپا وضعیت قابل پیشبنی نیست. بدین ترتیب مناطق مدیترانه ای و آتلانتیک بیشترین صدمه را از گرمایش زمین و خشکسالی ناشی از آن متحمل خواهند شد.
بخش کشاورزی
این بخش بیشترین صدمه را از خشکسالی به صورت کاهش در تولید و افزایش هزینه های آبیاری متحمل خواهد شد. همچنین هزینه تغذیه حیوانات اهلی افزایش یافته و صنایع وابسته به کشاورزی مانند تراکتورسازی ضرر خواهند کرد.
بخش آب شهری
نیاز به آب آشامیدنی و لوله کشی افزایش یافته و هزینه ها در این بخش زیاد خواهد شد.
بخش انرژی
میزان تولید برق هیدرولیک (آبی) کاهش یافته و تقاضا برای انرژی های سوختی زیاد خواهد شد. حتی در نیروگاه های غیر آبی نیز به دلیل کمبود آبِ خنک کننده، مجبور به کاهش ظرفیت تولیدی خواهند بود.
بخش تجارت و حمل و نقل
اروپا از شبکه بزرگی از کانالها و رودخانه های برای حمل نقل توسط کشتی ها بهره برداری می کند. با کاهش سطح آب رودخانه ها و کانال ها، کشتی های باری با مشکلات در زمینه تردد مواجه خواهند شد. این به معنای افزایش هزینه و قیمت تمام شده کالاهای تجاری خواهد بود.
بخش ساخت و ساز
خشکسالی موجب از دست رفتن رطوبت زمین شده و زمینه فرونشستن خاک را فراهم می کند که خود صدمات جبران ناپذیری به ساختمانها می زند. به عنوان مثال در سالهای اخیر در فرانسه، فرونشست زمین بیش از سیل خسارت ایجاد کرده است.
در انگلیس سازمانی به نام «گروه ملی خشکسالی» مامور رسیدگی و برنامه ریزی در این زمینه است. طبق نتیجه گیری این سازمان به شدتِ خشکی در سالهای خشک و پرآبی در سالهای ترسالی افزوده شده است. به این معنی که در سالهای پرآب با سیل مواجه شده و در سالهای خشک نیز شدت خشکسالی بیشتر از قبل است. به این ترتیب دولت به پیشنهاد این گروه، باید برنامه ای برای ذخیره سازی آب در سالهای پرآب و استفاده از آن در سالهای خشک داشته باشد.
کاهش بارندگی در سال جاری به اضافه افزایش تقاضا به دلیل قرنطیه، موجب کاهش سطح مخازن آب در انگلیس شده است. اگرچه بارنگی های ماه ژوئن تا حدی این کمبود را برطرف کرد. بدین ترتیب در حال حاضر انگلیس به طور فوری با بحران آب مواجه نیست اما ذخایر آبی برای سالهای بعد آسیب پذیر هستند. گفته می شود شرکتهای توزیع آب برای تابستان امسال آب کافی در اختیار داشته و سهمیه بندی آب نامحتمل است.
بارندگی های سال گذشته پس از مدتی کاهش نزولات، زندگی تازه ای به حیات و حش این کشور داده ، با این حال هنوز به وضعیت عادی قبل بازنگشته است. در سالهای خشک، این کشور با کاهش آبزیان، افزایش جلبک و افزایش آتشوزی در طبیعت مواجه می شود.
آژانس محیط زیست انگلیس در همین زمینه، بررسی و تحت نظر داشتن وضعیت بارندگی و حوادث مرتبط با خشکسالی، همکاری با شرکتهای توزیع آب، کاهش صدمات ناشی از کم آبی روی محیط زیست، همکاری با کشاورزان و آگاهی رسانی به آنها، حفظ منابع آبی برای نسل های آینده، کاهش نشت آب از سیستم آبیاری و توزیع و مشارکت در بازسازی زیستگاه های آبی را در دست اقدام دارد.
با وجود آنکه در سال جاری احتمال کاهش منابع آبی داده نمی شود، اما این سازمان به مردم توصیه کرده است با جمع آوری آب باران و استفاده از آن برای آبیاری باغچه ها، از مصرف آب شهری بکاهند.
در اتحادیه اروپا «مقررات توسعه مناطق روستایی» مصوب ۲۰۰۵، از جمله چهارچوبهایی است که به معضلات ناشی از کم آبی رسیدگی می کند. مدرنیزه کردن مزارع، بهبود وضعیت محیط زیست، افزایش کیفیت مناطق روستایی و آموزش کشاورزان از جمله راهکاری هایی است که بر اساس این چهارچوب در نظر گرفته شده اند.
اتحادیه اروپا برای بهسازی زیرساختهای آبیاری مبلغ ۸ میلیارد و برای پیشگیری از بلایای ناشی از خشکسالی ۷ میلیارد یورو در نظر گرفته است. این در کنار سایر بودجه های جاری در ارتباط با کمک به هزینه های ناشی از بلایای طبیعی است.
در اتحادیه اروپا سازمان دیگری به نام «مدیریت شبکه آب» نقش سیاستگزاری و حمایت از منابع آبی را در اختیار دارد. این سازمان علاوه بر کمیت، روی کیفیت منابع آبی مانند مقررات برای کاهش آلاینده ها نیز فعالیت دارد. یکی از مزایای به هم پیوستگی کشورهای اروپایی، مدریت کارآمد تر منابع آبی است. به عنوان مثال آنها می توانند بدون دخالت و مزاحمت مرزهای ملی، بسترهای رودخانه ها را به طور یکدست مدیریت کنند.
