“اقدام ناگهانی سعد حریری، نخست وزیر مستعفی لبنان در اعلام استعفایش در یک سخنرانی تلویزیونی آن هم از عربستان موجب شگفتی مردم لبنان شد.”

به گزارش ایسنا، خبرگزاری آسوشیتدپرس، در گزارشی در این باره می‌نویسد: سعد حریری در این سخنرانی‌اش به منظور اعلام استعفای خود، ایران و هم‌پیمانش یعنی حزب‌الله را متهم کرد به اینکه “لبنان را به گروگان گرفته و کشورهای عربی را بی‌ثبات کرده‌اند” اما چه چیزی پشت استعفای او قرار داشته و این استعفا چه معنایی برای لبنان خواهد داشت؟

پیش زمینه

سعد حریری در اواخر سال ۲۰۱۶ در چارچوب یک دولت ائتلافی و توافق داخلی که حزب‌الله هم شامل آن می‌شد، به نخست وزیری رسید.

با این حال این دولت یک شراکت دشوار میان سعد حریری به عنوان یک چهره سنی هم‌پیمان با عربستان با حزب‌الله به عنوان گروهی شیعی و نزدیک به ایران که نیروهای خود را برای تقویت قوای بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در جنگ داخلی این کشور اعزام کرده، به شمار می‌رفت.

همچنان که حزب‌الله و نیروهای سوریه مورد حمایت ایران توانسته‌اند پیروزی‌های نظامی متعددی حاصل کنند، سعد حریری از سوی واشنگتن و ریاض تحت فشار قرار گرفت تا از این گروه‌ها فاصله بگیرد.

در روزهای اخیر وزرای دولت لبنان اختلاف علنی درخصوص طرح فرستادن یک سفیر به دمشق و استرداد صدها هزار آواره سوری ساکن لبنان پیدا کرده‌اند. البته مقام‌های لبنان این مساله را که تنش‌های موجود دولت وحدت ملی لبنان را تهدید می‌کند، رد کرده‌اند.

با این حال بعد از این تحولات سعد حریری چند روز پیش در یک سفر از پیش اعلام نشده به عربستان سفر کرد و پس از بازگشت به کشورش روز جمعه نیز مجددا به ریاض رفت.

هنوز کاملا مشخص نیست که دقیقا چه چیزی این استعفای غافلگیر کننده او را سبب شده است؛ استعفایی که به لحاظ نحوه اعلام آن که در یک سخنرانی تلویزیونی و از مکانی فاش نشده در شهر ریاض صورت گرفت، بی‌سابقه بوده است. حتی گفته شده که دستیاران نزدیک او نیز به نظر می‌رسد اطلاعی از اینکه او قرار است استعفا دهد،‌ نداشته‌اند.

حریری در سخنرانی خود گفت که نگران امنیت جانی خود بوده و احتمالا به این زودی‌ها به خانه بازنخواهد گشت.

سعد حریری از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۱ هم نخست وزیر لبنان بود اما حزب‌الله دولت او را در سال ۲۰۱۱ سرنگون کرد.

او تا همین سال گذشته میلادی نیز در عربستان و فرانسه به سرمی‌برد.

رقابت عربستان و ایران

استعفای سعد حریری بازتاب یک جنگ قدرت فزاینده میان ایران و عربستان در منطقه محسوب می‌شود. انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ باعث نگرانی حکومت سلطنتی سنی مذهب و فوق محافظه کار عربستان سعودی شد. با این حال رقابت حساس دو کشور با افزایش نفوذ ایران در سوریه، عراق و یمن بیش از پیش شده است.

با رسیدن محمد بن سلمان بلندپرواز به ولیعهدی در عربستان، رقابت ریاض با تهران جنبه شدیدتری پیدا کرد. او در مصاحبه‌ای تهدید کرده که جنگ را به ایران خواهد کشاند.

حالا چه اتفاقی می‌افتد؟

استعفای سعد حریری باید از سوی میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان به لحاظ رسمیت پیدا کردن، پذیرفته شود.

این اتفاق عملا دولت وحدت ملی لبنان را از بین برده و این کشور را وارد یک دوران احتمالا طولانی بی‌اعتمادی و فلج سیاسی خواهد کرد. میشل عون باید یک نخست وزیر جدید منصوب کند اما در این وضعیت پیدا کردن یک چهره سنی مذهب مورد توافق که بتواند یک دولت ائتلافی دیگر تشکیل دهد، دشوار خواهد شد.

براساس نظام اشتراک قدرت لبنان رئیس‌جمهور این کشور می‌بایست یک مسیحی مارونی، نخست وزیر می‌بایست یک مسلمان سنی و رئیس پارلمان می‌بایست یک مسلمان شیعه باشد.

در صورتی که عون بتواند از سد تعیین نامزد برای نخست وزیری بگذرد که امری دشوار به نظر می‌رسد، دولت جدید لبنان اگر به سمت حزب‌الله متمایل باشد خطر انزوای این کشور و قرار گرفتن آن در معرض تحریم‌های آمریکا را افزایش خواهد داد.

بی‌ثباتی بالقوه

حزب الله لبنان پیش از این نیز هدف تحریم‌های آمریکا به منظور بلوکه کردن رسیدن پول به این گروه قرار گرفته و این اقدام در صورتی که تصویب و تبدیل به قانون شود، آسیب‌های شدیدی به بخش بانکداری مستحکم لبنان وارد می‌کند.

آمریکا و همپیمانانش در منطقه، حزب‌الله را یک “سازمان تروریستی” می‌دانند.

در حالی که اسرائیل، عربستان و آمریکا دیدگاه مشترکی درمورد لزوم مهار نفوذ فزاینده ایران دارند، بسیاری نگران هستند که لبنان ممکن است تبدیل به مکان رویارویی با حزب‌الله، هم‌پیمان ایران شود.

اسرائیل و حزب‌الله چند جنگ را با یکدیگر داشته‌اند که آخرین آن در سال ۲۰۰۶ با یک بن‌بست پایان یافت. اسرائیل اخیرا گفته حضور ایران در سوریه را با استفاده از حزب‌الله که اقدام به استقرار در مرز سوریه با اسرائیل کرده، تحمل نخواهد کرد.