همان‌طور که از چند روز قبل اعلام شده بود، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، موضع‌گیری دولت جدید آمریکا در ارتباط با توافق برجام را روز سه‌شنبه ۱۸ اردیبهشت‌ماه ۹۷ اعلام کرد. ترامپ گفت:

“برجام تحریم‌های فلج کننده را از ایران رفع کرد. اما این کشور آزاد شد تا رفتارهایی را در یمن و سوریه به‌انجام برساند. هفته گذشته اسرائیل اسنادی را منتشر کرد که نشان می‌دهد ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای بوده است.”

ترامپ در قسمتی دیگر از سخنانش گفت: “۱۲ ژانویه پیش‌شرط‌های خودم را برای برجام اعلام کردم. در ماه‌های گذشته با شرکای‌مان در سراسر جهان صحبت کردیم؛ با دوستان‌مان در خاورمیانه هم‌صحبت کردیم و همه باهم هم‌صدا هستیم. پس‌ از این مشورت‌ها برای من روشن شده است که ما نمی‌توانیم با برجام جلوی سلاح هسته‌ای ایران را بگیریم.” ترامپ افزود: “اعلام می‌کنم که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد. تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در بالاترین سطح به‌اجرا درمی‌آید و من دستور آن را صادر خواهم کرد.”

کشورهای اروپایی و همچنین فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بلافاصله بعد از موضع‌گیری ترامپ، تعهد و پایبندی‌شان را به برجام اعلام کردند و سپس از ایران درخواست کردند به تعهدش به برجام پایبند باشد. همچنین اتحادیهٔ اروپا اعلام کرد: “تا زمانی که ایران به اجرای تعهدات هسته‌ای خود ادامه دهد، اتحادیه اروپا به تعهداتش برای اجرای کامل و مؤثر توافق هسته‌ای پایبند خواهد بود.”

حسن روحانی نیز، چند دقیقه بعد از اعلام ترامپ مبنی بر خروج از توافق برجام، در تلویزیون ظاهر شد و در اظهاراتی، گفت: “از این لحظه توافق برجام میان ایران و پنج کشور است؛ از این لحظه ۱+۵، یک را از دست داده است و در این شرایط ما باید منتظر آن باشیم که شش کشور بزرگ جهانی نسبت به‌این توافق چگونه عمل خواهند کرد. ما ظرف چند هفته آینده ضمن مذاکره با کشورهای اروپایی، روسیه و چین، رایزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم. اگر در پایان این مدت کوتاه به ‌این نتیجه برسیم که با همکاری پنج کشور عضو برجام می‌توانیم به ‌هر آنچه منافع ملت ایران بوده برسیم، برجام پایدار خواهد ماند و ما می‌توانیم به سمت ثبات در منطقه قدم‌های خود را برداریم. ولی اگر دیدیم که چنین نیست، من در گفت‌وگویی با مردم کشورمان ایران موضع‌مان را به‌اطلاع آنان خواهم رساند.”

روزنامه‌های روز پنجشنبه عمدتاً سخنان خامنه‌ای مبنی بر تضمین اروپا برای حفظ برجام را تیتر نخست خود کردند و به‌نقل از ولی فقیه رژیم نوشتند: “این مسئله بسیار حساس است، اگر توانستید تضمین قطعی و قابل‌اعتماد بگیرید که البته بسیار بعید است، اشکالی ندارد و حرکت را ادامه دهید و گرنه نمی‌شود به‌این شکل حرکت را ادامه داد.”

در چند روز گذشته بحث‌وجدل بر سر اینکه اتحادیه اروپا اصولاً قادر است بدون آمریکا، مناسبات اقتصادی خود با ایران را ادامه دهد، به‌شدت در جریان بوده است. تجربه دو سال گذشته به‌روشنی نشان داده است که اتحادیه اروپا در این زمینه با چالش‌هایی جدی مواجه است. عمده شرکت‌های اروپایی که اکثراً خصوصی هم هستند، در دو سال گذشته، نسبت به گسترش مناسبات خود با ایران بسیار با احتیاط عمل کرده‌اند و چندین مورد توافقی نیز که صورت گرفته با اما و اگر مواجه بوده است. قرارداد با ایرباس و بوئینگ عملاً متوقف شده است. تبادلات بین بانک‌های ایرانی و اروپایی در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد.

در ارتباط با وضعیت بسیار خطرناکی که میهن ما با آن مواجه شده است، موضع‌گیری‌های فراوانی را شاهد بوده‌ایم. نکته‌های کلیدی در بخشی از این بحث ها این است که ایران باید از دخالت در کشورهای دیگر دست بردارد و  در برنامه موشکی‌اش هم تجدیدنظر کند. این موضع‌گیری‌ معتقد است که این رویکرد باعث گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی با غرب خواهد شد و میهن ما از خطرات احتمالی نجات خواهد یافت. مخاطب سخن ما در اینجا نیروهای سیاسی طرفدار محفل‌های جنگ‌طلب آمریکا و اسرائیل نیست، بلکه متوجه نیروها و شخصیت‌های مترقی‌ای است که دغدغهٔ زندگی مردم و منافع ملی را دارند. سؤال اصلی این است که در شرایط کنونی وظیفه یک نیروی مترقی چیست؟ آیا باید از جمهوری‌اسلامی دفاع کرد؟ آیا باید ایران را به خروج از سوریه و محدود کردن برنامه موشکی تشویق کرد؟ بی شک ادامه سیاست های نابخردانه و تحریک آمیز از سوی رژیم و نیروهای تندرو در درون حاکمیت که معتقدند ممکن است با درگیری های محدود نظامی و تشدید سرکوب در داخل شرایط حفظ حکومت را فراهم کرد، نهایتاً می تواند ما را در وضعیتی همچون وضعیت کنونی افغانستان، لیبی، سوریه و عراق قرار دهد. برای برون‌شد از این خطر عظیمی که میهن ما را تهدید می‌کند، ایران نیازمند یک دولت مردمی است. رژیم ولایت فقیه و دولت روحانی، نمایندگان گروه‌های جنایتکار، فاسد و مرتجع‌اند، و از طرف دیگر، محفل‌های قدرتمند در آمریکا، اسرائیل، و عربستان سعودی و شماری از کشورهای اروپایی، نمایندگان جریان‌هایی‌اند که در طول ده پانزده سال گذشته مصائبی بی‌شمار را به مردم محروم منطقه تحمیل کرده‌اند.  میهن ما، به یک دولت مردمی نیاز عاجل دارد. ما معتقدیم میهن ما توان آن را دارد تا از این پیچ خطرناک به‌سلامت عبور کند. این امر نیازمند اتحاد و همکاری تمامی نیروهای مترقی برای به‌وجود آوردن حرکتی است که در آن، بدون تکیه به نیروهای ارتجاعی یا قدرت‌های خارجی، منافع مردم لحاظ شده باشد.

نامه مردم