«هر کس در مدرسه‌ای را باز کند، در زندانی را بسته است»؛ این گفته ویکتور هوگو نویسنده فرانسوی است. گفته‌ای که بوضوح اهمیت آموزش را نشان می‌دهد. بدون شک تحصیل و مهارت آموزی پلی برای موفقیت انسان‌ها است و در همین راستا سازمان‌های دولتی و مردم نهاد در تلاش هستند تا کودکان بازمانده از آموزش را به چرخه تحصیل بازگردانند.

طبق آمارها در سال ۹۶ بین سنین ۶ تا ۱۳ سال ۱۴۲ هزار و بین سنین ۶ تا ۱۱ سال نیز ۹۸ هزار و ۸۴۰ کودک بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۲۰۰ مورد بر اساس آمارها خارج از کشورند و ۹۷ هزار مورد در داخل هستند. همچنین از این تعداد ۱۹ هزار مورد تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار گرفته و اغلب کودکان معلول هستند.

در همین رابطه ارسطو فیلسوف یونان باستان نیز در خصوص آموزش گفته بود: به همان اندازه که زنده از مرده متفاوت است، تحصیل کرده از بی سواد متفاوت است. و ویکتور هوگو نویسنده رمان جاودانه «بینوایان» با اعجاب کلماتش حق مطلب درباره اهمیت آموزش را با گفتن این جمله ادا کرد. «هر کس در مدرسه ای را باز کند، در زندانی را بسته است».

به همین دلیل امروز خیلی از نهادهای دولتی و مردمی دست به دست داده اند تا با ساخت و تجهیز مدارس یا حمایت از دانش آموزان کم برخوردار آنها را به چرخه آموزش بازگردانند.

موسسه پویا نیز یکی از انجمن هایی است که در مناطق محروم از جمله استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی سعی دارد نه تنها دانش آموزان را به کلاس های درس بکشاند بلکه با حرفه آموزی و مهارت، قصد دارد آنها را صاحب حرفه و شغل متناسب با علاقه وفرهنگ بومی منطقه شان کند.

مهارت آموزی در کنار تحصیل

احسان افسریان مدیرعامل موسسه پویا می گوید: این موسسه وارد سال سوم فعالیت شده اما اعضای هیئت مدیره آن همگی حدود ۲۵ سالی است که در این زمینه فعالیت دارند و در زمینه ساخت مدارس، بناهای فیزیکی، مکان های آموزشی، خوابگاه، سالن ورزشی قدم های مثبتی برداشته اند.

در همین راستا سه سال پیش گروهی از این خیرین گردهم آمده تا این بار در مناطق محروم از جمله استان سیستان و بلوچستان حوزه فعالیت خود را از سر گیرند. «رویکرد ما این است که دانش آموزان مناطق کم برخوردار در کنار درس، مهارت آموزی را در دوران متوسطه آموزش دیده و از نظر فنی، علمی و عملی، مهارت بیاموزند. این بود که در جریان ارتباط با مراکز کارو دانش، تلاش کردیم تا دانش آموزان در رشته تحصیلی شان، مهارت نیز کسب کند».

به گفته افسریان، آنها در تحقیقات خود متوجه شدند دانش آموزان در دوره متوسطه به دلیل عدم آگاهی و سواد علمی و فرهنگی خانواده ها، رشته هایی را انتخاب می کردند که نه تنها مورد علاقه شان نبود بلکه در منطقه ای که زندگی می کردند بازار هم نداشت.

این مورد باعث دلسردی دانش آموزان به ادامه تحصیل یا فعالیت در رشته مورد نظرشان می شد. «به همین دلیل یک پله عقب تر آمدیم و با مراکز و سازمان های آموزشی، انگیزشی صحبت کردیم که در ابتدا به بچه ها بر اساس ذوق، علاقه هایشان و امکانات محل زندگی شان در انتخاب رشته و مهارت مشاوره دهند. برای مثال در خراسان جنوبی، قائنات، تربت جام بحث هنرستان کشاورزی، دامداری، رشته های بسته بندی مثل بسته بندی زعفران یا دیگر اقلام کشاورزی مطرح شد و سعی کردیم بچه ها را با توجه به علاقه شان به آموزش این رشته ها و مهارت ها تشویق کنیم».

این می تواند شروعی برای رونق کشاورزی و دامداری مناطق شود و بچه ها پس از فارغ التحصیلی به سرعت وارد بازار کار شوند. «در این مناطقی که مثال زدم رشته هایی مثل کامپیوتر یا گرافیک بازار کار زیادی ندارد و در واقع دانش آموزان با تحصیل در این رشته ها فقط وقتشان را پر کرده و بازار کاری ندارند».

توانمندسازی معلمین و مربیان

یکی دیگر از فعالیت های موسسه پویا احداث پروژه های آموزشی بوده است. «در این دو سال ۶۰ پروژه شامل افتتاح شده و در حال افتتاح انجام داده ایم . مثل ساخت و تجهیز چند هنرستان و سرویس های بهداشتی».

از طرفی دیگر قدم بعدی توانمندسازی معلمان هنرستان ها در جهت ارتقای سطح علمی دانش آموزان بود. «مناطق جامعه هدف ما به صورت پراکنده هستند. به همین دلیل توانمندسازی معلمین و مربیانی که در مناطق مختلف آموزش می دهند به ویژه هنرستان ها به سهولت کار کمک زیادی می کند».

به گفته افسریان در این مناطق تصور خانواده ها شاید این بود که هنرستان برای دانش آموزان ضعیف است اما با فرهنگ سازی در این مناطق سعی کردیم خانواده ها را برای فرستادن فرزندان دختر و پسرشان به هنرستان تشویق کنیم. «رشته های برق ساختمان، درودگری، تعمیر خودرو، الکترونیک صنعتی، تاسیسات حرارتی و برودتی، خیاطی، گلدوزی، سفالگری و…از جمله رشته هایی هستند که در هنرستان ها پا گرفتند تا بچه ها ضمن آموزش این رشته ها بتوانند مهارت انجام آن را نیز یاد گرفته و به سرعت وارد بازار کار شوند». حتی این هنرستان ها را در تابستان ها مجهز کرده ایم تا بچه ها در تعطیلات تابستانی در کلاس های مورعلاقه شان مثل آرایشگری، آشپزی یا مکانیک و…شرکت کرده و مهارت یاد بگیرند.

ازدواج اجباری به خاطر فقر مالی

موسسه پویا به غیر از ساخت و تجهیز مدارس، برای بورسیه تحصیلی دانش آموزان نیز اهمیت زیادی قائل است. «در بعضی از مناطق خانواده ها به این خاطر که هزینه سرویس یا تهیه وسایل مدارس فرزند خود را ندارند از مدرسه رفتن وی جلوگیری می کنند. برای مثال دانش آموز در یک منطقه ای سکونت دارد که برای رفتن به مدرسه باید مسیر طولانی را طی کند اما هزینه رفت و آمد ندارد. به همین دلیل سعی می کنیم این بچه ها را شناسایی کرده و بورسیه تحصیلی کنیم تا مجبور به ترک تحصیل نشوند».

ساخت خوابگاه کمک بزرگی به این دانش آموزان کرده تا مجبور نباشند مسیر طولانی خانه تا مدرسه را طی کنند. آنها در طول هفته در خوابگاه مستقر می شوند و هزینه ای برای اقامت، تغذیه نیز پرداخت نمی کنند و می توانند با خیال راحت درسشان را ادامه بدهند.

«این کارها بسیار نتیجه بخش است و ما دانش آموزانی می شناسیم که در این چرخه خروجی زیر هزار کنکور شده اند یا در حال حاضر شاغل هستند و در زمینه تحصیلی شان وارد بازار کار شده اند. حتی پسر ۱۶ ساله ای را می شناسیم که در کلاس آشپزی تابستانی موسسه شرکت کرد و در یکی از مراسم های ما توانست برای ۲۵۰ نفر غذا تهیه کند و دستمزدش را بگیرد».

مدیرعامل موسسه پویا ادامه می دهد: به دلیل وسعت استان سیستان و بلوچستان، پراکندگی روستاها و مشکلات خشکسالی در ۱۰ سال گذشته خیلی از خانواده ها از نظر مالی ضعیف هستند و نیاز به حمایت دارند. گاهی آنها به دلیل فقر مالی و اینکه نمی توانند فرزند دخترشان را راهی مدرسه کنند وی را به خانه بخت می فرستند. ازدواج هایی که در نهایت باعث می شود این افراد پس از مدتی به خاطر فقر و مشکلات فرهنگی و اقتصادی با چند فرزند مجبور به طلاق شوند. به همین دلیل قصد داریم با فرستادن مشاوران و معلمین آموزش دیده به مناطق مختلف در استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی تا حد توانمان از وقوع این اتفاق ها جلوگیری کنیم.

حمایت از دانش آموزان استثنایی

گاهی این موسسه برای تهیه لوازم مورد نیاز خود از هنر دانش آموزان دختر مدرسه ای در سبزوار استفاده می کنند. آنها طی تفاهمنامه ای با این هنرستان، تهیه لباس های مهر دانش آموزان جامعه هدف را به دانش آموزان دختر این موسسه می سپارند و همچنین این بچه ها که شاید خیلی ها تصور کنند قادر به انجام هیچ فعالیتی نیستند اما در سال ۹۸ توانستند بیش از ۵۰۰ دست لباس کار و ۲۵۰۰ دست لباس مدرسه را بدوزند و تحویل موسسه پویا دهند.

«سعی می کنیم چرخه کارآفرینی را با استفاده از اهالی بومی مناطق جامعه هدفمان انجام دهیم و به سبکی دیگر از گروهی دیگر از دانش آموزان حمایت کنیم .این کار را مدیون خیرینی می دانیم که همراه همیشگی موسسه در مسیر دانش و مهارت آموزی در مناطق کم برخوردارهستند و آرزوی ما بازگشت همه کودکان بازمانده از تحصیل پشت نیمکت های مدرسه است».

ایرنا