«عبدالباری عطوان» درباره نشست روسای جمهوری روسیه و ترکیه در سایه سنگ‌اندازی آمریکا در مسیر حل بحران سوریه نوشت: مطرح شدن احیای دوباره توافقنامه امنیتی میان ترکیه و سوریه (توافق آدانا) از سوی روسیه می‌تواند بحران مرزی دمشق – آنکارا را حل و روابط آنها را بازگرداند.

تحلیلگر مسایل منطقه در این مطلب که روز شنبه در روزنامه «رأی الیوم» منتشر شد، افزود که هر کسی کنفرانس مطبوعاتی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه و «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه در چهارشنبه گذشته در مسکو را که پس از نشستی سه ساعته بود، دنبال کرده باشد، به این نتیجه می‌رسد که مذاکرات مستقیم دمشق و آنکارا نزدیک شده و حمله مشترک ترکیه و روسیه به گروه تروریستی «تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) در شهر «ادلب» و حومه آن مورد توافق قرار گرفته و ساعت صفر آن تعیین و اجرایی شدن این توافق به روزها و هفته های آینده منوط شده است.

عطوان اضافه کرد که یادآوری توافق امنیتی سوریه و ترکیه امضا شده در سال ۱۹۸۸ (توافقنامه آدانا) از سوی پوتین قابل توجه بود و تاکید وی براین این معاهده می تواند بسیاری از مشکلات را در زمینه برقراری امنیت در مرزهای جنوبی ترکیه را حل کند.

در سال ۱۹۹۸ میلادی با افزایش فعالیت های سیاسی، نظامی و سازماندهی گروه «پ.ک.ک» در شمال سوریه و همچنین در شهرهای حلب٬ دمشق و البقاع در لبنان٬ ترکیه حاضر شد در این مورد با «حافظ اسد» رئیس‌جمهوری وقت سوریه مذاکره کند. پس از توافق‌های اولیه، در شهر آدانای ترکیه با حضور مقامات امنیتی و سیاسی دو کشور٬ توافقنامه‌ای به امضا رسید که به نام «توافقنامه آدانا» مشهور شد.

این تحلیلگر درباره پیشنهاد روسیه برای قرار گرفتن دوباره این توافقنامه روی میز مذاکره ترکیه و سوریه نوشت که سخنان پوتین درباره احیای این توافقنامه برای نخستین بار از زمان شروع بحران سوریه در مارس ۲۰۱۱ بود و چه بسا این موضوع در راس جدول کاری مذاکرات اردوغان در نشست مسکو بود و ممکن است احیای آن به حل بسیاری از مشکلات بین ترکیه و سوریه کمک کرده و نیاز به برقراری منطقه امنی که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا در طول مرزهای ترکیه به عمق ۲۰ کیلومتر داخل اراضی سوریه پیشنهاد کرده را حل کند.

عطوان در تایید این موضوع مبنی بر رویکرد مثبت طرف‌ها نسبت به احیای توافقنامه آدانا، به سه نکته در کنفرانس مطبوعاتی پوتین و اردوغان در مسکو و نیز سخنان «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه اشاره کرد.

نخست: تاکید اردوغان بر اینکه کشورش به دنبال اشغال سوریه نیست، بلکه ترکیه تنها به دنبال تضمین امنیت شهروندان خود بوده و وجود نیروهای ترکیه در سوریه تنها دلایل انسانی دارد.

دوم: اشاره چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه به توافقنامه آدانا و بندهای آن مبنی بر پایبندی سوریه به مبارزه با گروه‌های تروریستی که امنیت ترکیه و مرزهای آن را تهدید می‌کنند و تحویل دادن تروریست‌ها به آنکارا و تاکید براینکه یگان‌های مدافع خلق سوریه شاخه ای از حزب کارگران کردستان (پ ک ک ) بوده و گروه تروریستی است که برای تجزیه ترکیه تلاش می‌کنند.

سوم: تاکید چاووش اوغلو برای نخستین بار بر اینکه کشورش تماس‌های غیر مستقیمی با دولت سوریه داشته، البته بدون اشاره به جزئیات این تماس‌ها.

وی معتقد است که اجرای دوباره توافقنامه آدانا که سوریه به همه بندهای آن پس از امضای این معاهده در زمان حافظ اسد رئیس‌جمهوری سابق سوریه پایبند بود، بار دیگر سوریه و ترکیه را دور میز مذاکرات مستقیم خواهد نشاند تا گام‌های اجرایی لازم را در جهت آن بردارند.

چاووش اوغلو در سخنان خود در گفت و گو با تلویزیون ترکیه گفت که این معاهده طرف سوری را ملزم به مبارزه با گروه‌های تروریستی که ترکیه و مرزهای آن را تهدید می‌کند، کرده و اعضای این گروه‌ها باید به آنکارا تحویل داده شوند و اگر مسئولان سوری آن را اجرایی نکنند، نیروهای ترکیه وارد اراضی سوریه تا عمق پنج کیلومتری می‌شوند.

عطوان نوشت که چه بسا این موضع ترکیه مورد استقبال مسئولان سوریه نیز باشد، اما امری که چاووش اوغلو و اردوغان برآن واقف هستند این است که این معاهده دو طرفه بوده و باید به آن پایبند باشند و بندی مبنی بر تحویل عناصر تروریستی که امنیت سوریه و ثبات آن را تهدید می کنند، به دولت این کشور نیز دارد و در خاک ترکیه هزاران مورد تحت پیگرد از سوی دولت دمشق حضور دارند.

وی یاد آور شد که با امضا شدن توافقنامه آدانا در زمان حافظ اسد دولت این کشور حمایت از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) را قطع و «عبدالله اوجلان» رئیس این حزب را از خاک خود اخراج کرد و همه پایگاه های آنها را در سوریه و لبنان بست و از ورود اعضای آن به اراضی ترکیه ممانعت بعمل آورد و چه بسا سوریه این مساله را پیش بکشد که ترکیه این معاهده را نقض کرده و اجازه داد تا گروه‌های مخالف و تندرو از خاک آن به اراضی سوریه وارد شده و در صدد سرنگونی دولت سوریه باشند.

این تحلیلگر اضافه کرد که سوریه هیچگاه با یگان های مدافع خلق یا حزب کارگران کردستان همکاری نداشته و با برگ مخالفان مسلح کرد ضد ترکیه کار نکرده، بلکه در برابر آن صبور بوده و سکوت کرده به همین دلیل نیز همتایان ترک آن دلایلی و شواهدی برای مطرح کردن آن در مذاکرات احتمالی دو طرف در راستای احیای معاهده مذکور نخواهند داشت.

عطوان این پرسش را مطرح می‌کند که آیا مسئولان ترکیه در قالب توافقنامه آدانا سرکرده‌های مخالف مقیم این کشور را در قالب مبادله تروریست‌ها در تفاهمات آینده با نظارت روسیه به دولت دمشق تحویل می‌دهند.

وی اضافه کرد که در حال حاضر پاسخ این پرسش مشخص نیست، اما اولین گام اجرای این معاهده نابودی گروه تحریر الشام در ادلب است و آنچه این موضوع را تایید می‌کند، سخنان پوتین است در کنفرانس مطبوعاتی با اردوغان مبنی بر وجود توافق بین روسیه و ترکیه برای ادامه مبارزه با همه گروه‌های تروریستی در هر منطقه ای ازجمله ادلب ضروری است. اردوغان نیز تاکید کرد که روسیه و ترکیه نبرد طولانی مدتی در سوریه علیه تروریسم خواهند داشت.

این تحلیلگر معتقد است که توافقنامه آدانا در حال احیا شدن است، اما هنوز شبه قطعی است و در صورت اجرایی شدن نیاز به برپایی منطقه امن مرزی که دو طرف سوریه و ترکیه بر سر آن اختلاف شدید دارند را از بین می‌برد و مطابق یکی از بندهای آن به همه اختلاف های میان سوریه و ترکیه پایان داده و روابط دو کشور به گذشته بازمی‌گردد.

وی پیش‌بینی کرد که بعید نیست که نشست آتی روسیه، ترکیه و ایران در مسکو سکویی برای اعلام جزئی یا کلی این موضوع و باز شدن صفحه جدیدی در روابط ترکیه و سوریه با حمایت روسیه و ایران باشد.

ایرنا