عبدالباری عطوان در مطلبی درباره تحولات ادلب آورده است: هنگامی که فرماندهی نظامی روسیه در پایگاه حمیمیم در نزدیکی لاذقیه بر روی پایگاهش در شبکه اجتماعی بیانیه ای رسمی صادر می کند که در آن تاکید می‌کند که روسیه از عملیات نظامی ارتش سوریه ضد نیروهای نامشروع از جمله نیروهای ترکیه حمایت می‌کند، نشان دهنده دو موضوع اساسی است.

نخست، شراکت سه جانبه روسی-ترکی و ایرانی به علت اختلافات درباره نحوه برخورد با اوضاع ادلب در معرض فروپاشی است و ایران و روسیه از حمله بازپس گیری ادلب حمایت و ترکیه مخالف است.

دوم، احتمال رویارویی ترکی-روسی و روسی-ترکی حتمی است مگر اینکه معجزه ای رخ دهد. بیانیه پایگاه حمیمیم منظورش نیروهای ترکیه به ویژه در ادلب است زیرا نیروی غربی در آن حضور ندارد.

وی می نویسد: از نظر ما آنچه سبب شده که پایگاه هوایی روسیه این بیانیه را صادر کند؛ اعزام ۴۰۰ نیروی ویژه ترکیه با تجهیزات سنگین به ادلب و تقویت ۱۲ نقطه مراقبتی ترکیه در آن است و انتظار می رود که این آمار تا بیش از ۴۰۰۰ نظامی در روزهای آتی افزایش یابد و این به مثابه به چالش طلبیدن پوتین و آمادگی برای مقابله با حمله روسی-سوری است.

عطوان می افزاید: رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در نشست تهران در مواجهه با تطابق دیدگاههای روسی-ایرانی تنها بود و پیامی که از سوی پوتین ارسال شد و وی گفت که بشار اسد رئیس جمهور سوریه حق دارد که بر مرزهایش با ترکیه به طور کامل مسلط شود را دریافت کرد. این یعنی تکرار آنچه در جنوب سوریه یعنی درعا و گذرگاه نصیب با حمایت روسیه رخ داد و اینکه جایی برای نیروهای ترکیه در اراضی شمالی سوریه نیست.

وی بیان کرد: سئوال که مطرح می‌شود این است عاملی که پوتین را به تشدید اختلافات با هم‌پیمان ترکش تا این اندازه در نشست تهران و مخالفت با درخواست آتش بس به جای حمله فراگیر به منظور فرصت دادن به راهکار سیاسی کشاند، چه بود؟

برداشت منطقی از نظر ما از زبان «چنگیر جاندار» نویسنده مشهور ترک حاصل شد؛ به طوری که وی اعلام کرد: پوتین دریافته که شکاف میان ترکیه و غرب به مرحله ای رسیده که ترمیم آن دشوار شده است و اردوغان نمی تواند گزینه برخورد با مسکو را با توجه به بحران مالی و اقتصادی کنونی در کشورش دنبال کند به ویژه که وی به طور کامل به نفت و گاز ایران و روسیه متکی است و علاوه بر آن راه بازگشت به واشنگتن نیز بسته است.

این تحلیلگر معروف جهان عرب می افزاید: ترکیه به دنبال وقت کشی به منظور جدا کردن گروههای تروریستی با گروههای میانه رو است اما مشکل این است که روسیه هر گروه مسلح در سوریه که ضد دولت سوریه است را تروریست می داند. پوتین رئیس جمهور روسیه تصمیم خود را گرفته و تصمیم به خالی کردن سوریه از همه نیروهای خارجی نامشروع که بدون موافقت دمشق در سوریه هستند، گرفته است و شاید ماموریت مصرانه بیرون راندن نیروهای ترکیه در مرحله کنونی است.

عطوان نوشت: موضع دولت ترکیه اگر اوضاع به مرحله بحرانی برسد و رویارویی مسلحانه با نیروهای سوری مورد حمایت روسیه برسد چه خواهد بود؟ دو گزینه وجود دارد و گزینه سومی در کار نخواهد بود؛ اول، ملحق شدن به اردوگاه روسی-ایرانی یا اعلام بی طرفی و برگرداندن روی خود به سمت دیگر؛ مشابه آنچه اردوغان در هنگام عملیات حلب شرقی انجام داد و دوم، مقابله با عملیات سوری-روسی که در این صورت نتیجه فاجعه بار خواهد بود و جنگ منطقه ای رخ می دهد و میلیون ها آواره سوری و هزاران مسلح به سوی مرز ترکیه سرازیر می شوند و فوق این همه پیروزی ترکیه در این رویارویی با کشور بزرگ روسیه هزینه بر و نامعلوم است.

وی در پایان می نویسد: دو گزینه بسیار پیچده و سخت هستند و اردوغان این را به خوبی درک می کند و علت نگرانی وی در نشست خبری با پوتین و روحانی روسای جمهور روسیه و ایران در پایان نشست تهران نیز همین بود. هفته ها و روزهای آتی به این سئوالات پاسخ خواهد داد و فکر نمی کنیم که انتظار ما زمان زیادی به طول بیانجامد.
مهر