رفیق سکورو گومز، رئیس “شورای جهانی صلح” و از رهبران سیاسی چپ برزیل، در گفت‌وگویی ریشه‌های سیاست‌های امپریالیسم در آمریکای لاتین و مبارزات برنامه‌ریزی شدهٔ جنبش صلح و نیروهای چپ و ترقی‌خواه به‌منظور خاتمه دادن به نظام مداخله‌جویی و غارتگری بر پایهٔ نواستعمار (نئوکلونیالیسم) در قاره را توضیح می‌دهد.

سؤال: تاریخ ستم استعماری در آمریکای لاتین از سدهٔ پانزدهم میلادی آغاز شد. دربارهٔ میراث این ستم و ادامهٔ آن به‌شکل کنونی و تأثیر آن بر روابط قدرت در این قاره می‌توانید اشاره‌ای بکنید؟

سکورو گومز: سرکوب و ستم استعماری در آمریکای لاتین با خشونت ددمنشانه نسبت به صاحبان سرزمین‌های این قاره، یعنی مردم بومی آن که قربانی نسل‌کُشی شدند، با به‌بردگی کشیده شدن مردم آفریقا همراه شد. این نظام استعماری، برای سرسپرده کردن مردم و از بین بردن هرگونه تلاش در تلاش به خیزش مردمی بر ضد استعمارگران زرادخانه‌ای برپا ساخت و به‌این ترتیب میراثی در قالب دستگاه دولتی‌ای با قدرت بهره‌کشی از ملت‌ها و ماهیتی نژادپرستانه از خود باقی گذاشت.

این دستگاه دولتی رابطه‌هایی بر اساس طبقه‌بندی اجتماعی و در چارچوبی ناهنجار و ناسازگار با نیاز و رفاه توده‌ها در این سرزمین‌ها برقرار کرد. این نظام برای تأمین و ضمانت چپاول‌ دارایی‌های طبیعی و اندوخته‌های مردم به‌ایجاد جنگ‌افزارهایی سیاسی و حقوقی دست زد. این جنگ‌افزارهایی سیاسی و حقوقی منشأ و خاستگاه پیدایش دولت‌های ستمگر امروزی همراه با روابطی نواستعماری، کودتاها، دخالت‌های خارجی، و همزیستی‌ای بین نخبگان داخلی و امپریالیسم است.

سؤال: آمریکای لاتین سرشار از ذخیره‌ها و معدن‌های طبیعی‌ای است مانند نفت، گاز، الوار، فلزات، و دیگر مواد کانی. چگونه می‌توان به‌جای چپاول شدن و سودورزی شرکت‌های فراملی برای تأمین نیازهای مردم از آن‌ها بهره گرفت؟

سکورو گومز: تاریخ ستم و استعمار و همین‌طور سلطهٔ امپریالیستی، در تجاوزها و جنگ‌های امروز بازتاب یافته است. برای چپاول ذخیره‌های طبیعی‌ای مانند نفت ونزوئلا، بزرگ‌ترین ذخیره در جهان، گاز طبیعی و لیتیوم بولیوی، سفره‌های آب زیرزمینی جنوب مخروطی یا جنوبی‌ترین منطقهٔ قارهٔ آمریکای جنوبی، گونه‌های زیستی عظیم آمازون، و جز این‌ها، جنگ‌ها به‌راه انداخته شده‌اند. این چپاول‌ها مهم‌ترین عامل‌ها و انگیزه‌های تجاوزها و کودتاهایی‌اند که از سوی قدرت امپریالیستی ایالات متحده انجام و پشتیبانی می‌شوند. از این منظر تاریخی همچنین می‌توان ایستادگی و مبارزه مردم با ترفندهای امپراتوری [امپریالیسم] را در این دوران مشاهده کرد. اندوخته‌های طبیعی منطقه تنها هنگامی می‌توانند به‌سود مردم به‌کار گرفته شوند که الگوی اقتصادی حاکم به‌طور کلی تغییر یابد. آنچه لازم است، برنامه‌ای برای رشد اقتصادی و اجتماعی است که خودگردان بوده و سرسپرده سرمایهٔ انحصاری و مالی بین‌المللی نباشد. رشد ملی باید همراه با عدالت اجتماعی و حاکمیت مستقل و خودگردانی سیاسی، یکپارچگی بین ملت‌های دوست، و همکاری جهانی واقعی باشد.

سؤال: ده سال پیش، جهان می‌توانست به آمریکای لاتین همچون مهد به‌چالش طلبیدن نظم کهنه و حرکت به سمت دگرگونی تدریجی به‌دست توده‌ها و به‌سود مردم بنگرد. بازگشت به راست از آن زمان به بعد و احتمال پیشرفت دوبارهٔ چپ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سکورو گومز: پیروزی‌های به‌دست آمده به‌وسیلهٔ نیروهای دمکراتیک، مترقی، و چپِ پایبند به‌رهایی از سلطهٔ امپریالیستی در سال‌های پایانی سدهٔ بیستم میلادی محصول پیکار و گردآوری نیرو، مبارزه با دیکتاتوری‌های نظامی در سال‌های دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و بر ضد دولت‌های غیرنظامی نولیبرال در سال‌های دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰هستند. این دولت‌های نظامی و نولیبرال همراه با مشارکت تبه‌کارانهٔ طبقه‌های حاکم محلی قاره به‌منزلهٔ ابزارهای امپریالیسم ایالات متحده عمل می‌کردند. آنچه از سال ۱۹۹۸ در آمریکای لاتین و دریای کارائیب رخ داد، با پیروزی انتخاباتی هوگو چاوز در ونزوئلا، و در سال ۲۰۲۰ با انتخاب لوئیز ایناچیو لولا دا‌سیلوا در برزیل، آغاز شد که بخشی از تکاپوی مردم در گذر از مسیر رهایی از سلطه امپریالیستی و زنجیرهٔ ستمگرانهٔ آن بود. در ۲۰ سال گذشته، با پیروزی‌های انتخاباتی چپ، منطق چپاول‌گری به‌چالش کشیده شد، سیاست همسویی فروتنانه با امپریالیسم طرد شد.

دولت های مترقی با غلبه بر بدبختی مطلق مردم در این قاره، بهبودی‌ای شایان در شرایط زندگی تهی‌دستان ایجاد کردند. در برخی مناطق بیسوادی ریشه‌کن شده و سطح زندگی بهبود یافته است. این دولت‌ها سرمایه‌گذاری‌هایی کلان در برنامه‌های خدمات همگانی کرده‌اند. آن نیروهای مترقی‌ای که توانستند رهبری دولت را در کشورهای مختلف قاره به‌دست آورند، در همان حال که برای برقراری صلح جهانی می‌کوشند، از راه تشکیل سازمان‌های منطقه‌ای‌ای مانند انجمن دولت‌های کشورهای آمریکای لاتین و منطقه دریایی کاراییب، اتحادیهٔ کشورهای آمریکای لاتین (“آلبا”)، و دیگران، پیوندهای همکاری و اتحاد بین ملت‌ها را تقویت کرده‌اند. در مقابل، امپریالیسم با تهدید شدید، محاصره، تحریم، بستن راه‌های دریایی و زمینی، و کودتا، به‌کار گرفتن راه‌کارهای جنگ‌های ترکیبی و “تغییر رژیم” (رژیم چنج) در منطقه، به‌شکل یورشی سیاسی و اقتصادی و به‌منظور از بین بردن حاکمیت ملی و حقوق اجتماعی طراحی شده و این دستاوردها را نقض کرده‌اند. چنین روند نقض کننده‌ای، چالش ما را در شکل گسترش نیروهای آگاه و انقلابی، تقویت اتحاد مردم، تحکیم همبستگی و تلاش برای صلح به‌چالش می‌طلبد. نیروهای راست در کانون نظام سیاسی ستمگران قرار دارند و به هرکاری برای تأمین سود طبقه‌های حاکم دست می‌زنند. نیروهای چپ به‌تدریج و با انسجام، سازمان‌دهی‌ای دوباره، و گردآوری نیرو برای پیوستن دوباره به مسیر پیش‌رونده، تلاش کرده‌اند.

سؤال: در ادامهٔ پاسخ به پرسش سوم، ما سالی پُرتلاطم در سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی و ظهور جنبش‌هایی اعتراضی و روندی سراسری و پیشرو در چندین کشور (آرژانتین، بولیوی، شیلی، گویان، دولت اوبرادور در مکزیک) را شاهدیم. این وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ جای امیدواری‌ای آیا وجود دارد؟

سکورو گومز: بله، امیدواری وجود دارد. افزایش بدبختی، از بین بردن حقوق اجتماعی و کارگری، گسست دولت دموکراتیک و تشدید خشونت بر ضد کارگران، تکه‌تکه شدن و از خود بیگانگی بخش‌های خدمات که برای توسعه حاکمیت کشورها اساسی‌اند، فرهنگ نفرت، سربرآوردن تاریک‌اندیشی و تعصب، استفاده ابزاری از قانون برای آزار دادن و به‌ستوه آوردن رهبران پیشرو، همهٔ این‌ها از سوی دولت‌های توطئه‌گر اجرا شده و پس‌رفتی شوم را باعث گردیده است. اکنون، با بحران بهداشتی و سلامتی‌ای بزرگ در خلال همه‌گیری کووید-۱۹ که میلیون‌ها انسان را گرفتار و به‌تهیدستی کشانده و می‌کشاند و صدها هزار نفر دیگر را به‌کام مرگ فرستاده و می‌فرستد و در کنار آن و هم‌زمان با آن، به دارایی میلیاردرها افزوده شده و می‌شود، بناگزیر ناخشنودی و شورش مردم نیز رو به‌افزایش دارد که در سیر تحولی‌اش به ایستادگی و مبارزهٔ مردم تبدیل می‌گردد. بنابراین، بله امیدواریم که چنین روندی ما را به‌سوی برداشتن گام‌هایی مشترک برای همبستگی بین مردم، اتحاد، و پیروزی‌ها هدایت کند.

سؤال: برای جنبش‌های صلح آمریکای لاتین، تضمین امنیت در برابر گزند یورش‌های امپریالیستی و جنگ، در کوتاه مدت، و دورنمای ساختن آینده‌ای پایدار، دموکراتیک، و صلح‌آمیز کدام اولویت‌ها کلیدی‌اند؟

سکورو گومز: وظیفه جنبش‌های صلح در آمریکای لاتین و منطقه کارائیب خاموش کردن صدای طبل‌های جنگ‌طلبانه آمریکا، جلوگیری از تهدیدها و تجاوزهای فزاینده بر ضد کشورهای منطقه است. بزرگ‌ترین قدرت روی سیارهٔ زمین، با اتکا به دولت‌های همدستش در منطقه، به سیاستی جنگ‌افروزانه روی آورده است، سیاست‌هایی که بیشتر وقت‌ها با طرح‌ریزی کودتا- مانند آنچه در برزیل رخ داد- و “جنگ‌های نرم” با صدها کشته در بولیوی، ونزوئلا، و نیکاراگوئه، برنامه‌هایش را اجرایی می‌کند. هدف این برنامه‌ها از بین بردن نهادهای دموکراتیک، سرنگونی دولت‌های برگزیده، و تغییر دستگاه دولتی کشورها به‌قصد تسلط و چپاول است. گروه‌هایی که عضو شورای جهانی صلح‌اند در برابر تهدیدهای رو به‌افزایشی که زندگی انسان‌ها را هدفت قرار داده است باید این الویت‌ها را در نظر گیرند که ازجمله آن‌ها جلوگیری و به پس راندن روند نظامی شدن هر چه بیشتر منطقه، سیاست‌ها، و مناسبات میان کشورها و کوشش برای برچیدن جنگ‌افزارها و کم‌وبیش هشتاد پایگاه نظامی ایالات متحده در سراسر قاره، و نیز حضور تهدیدکنندهٔ ناوگان چهارم ایالات متحده می‌توانند باشند. این‌ها هدف‌هایی‌اند که مبارزه ما را تعیین می‌کنند و برای نیروهای طرف‌دار صلح و ضد امپریالیست- نیروهایی که تقویت و گسترش آن‌ها برای ما از اهمیت بالایی برخوردارند- چالش‌هایی بزرگ‌اند.

سؤال: در ارتباط با سؤال آخر، بر چه شالوده‌ای امیدواری مردم آمریکای لاتین قوام می‌گیرد؟ همچنین ما با خبر شدیم شما در همایش اجتماعی جهانی، در ژانویه ۲۰۲۱ / بهمن‌ماه ۹۹ شرکت کردید. می‌توانید دربارهٔ رایزنی‌ها و پیامدهای این نشست چیزی برای ما بگویید؟

سکورو گومز: امیدواری مردم، ریشه در ذات واقعیت پیکار بر ضد سرکوب و ستم دارد. نظم (جهانی) کنونی، متکی بر سرکردگی و سلطه امپریالیسم، نشان می‌دهد که عامل اصلی جنگ‌ها، نابودی محیط زیست، و فرسایش منابع طبیعی است. این امر، زندگی روی زمین را پیوسته در خطر نگه می‌دارد. نسل انسان نمی‌تواند دوام این نظم را تاب بیاورد. تغییر آن، شرط ماندگاری جمعیت کره زمین است. همایش مجمع جهانی فضایی برای گفت‌وگو و تبادل‌نظر بین جنبش‌ها و سازمان‌های مختلف دربارهٔ پویندگی کنش‌گران و آزموده‌های‌شان است. شرکت‌کنندگان در این مجمع جهانی، به‌نمایندگی از گروه‌هایی بی‌شمار از نژاد انسانی با خواست‌ها و نگرانی‌هایی مشترک مانند تلاش برای تغییر نظم کنونی که شمار اندکی از انسان‌ها در آن دارایی‌های میلیاردها انسان تهیدست و فرودست را تصاحب می‌کنند، گردهم می‌آیند تا راه‌های برون‌رفت را بیابند. در بازهٔ زمانی این همایش، بیش از هفتصد کارزار همبستگی در سراسر جهان سازمان‌دهی شده بود که در طول یک هفته برگزاری همایش برپا شده بودند. ما در روند گفت‌وگوها و تصمیم‌گیری‌ها پیرامون موضوع‌هایی مانند بررسی هیئت اصلی که به‌مناسبت روز صلح بر گفتمان جنگ‌افزارزدایی جهانی برای پیشرفت اجتماعی و زیست‌محیطی متمرکز بود، بحث کردیم. گفتمان دیگری که در این هیئت به‌آن توجه شد، پیکار و ایستادگی در برابر سختی‌های استعمار و اینکه چگونه پدیده استعمارگرایی به شکل‌گیری نظمی ستمگرانه و بهره‌کشانه تحقق می‌بخشد بود. بخش پایانی گفت‌وگوها دربارهٔ برنامه‌ریزی برای آینده بود که قرار شد تبادل‌نظر برای یافتن گزینه‌هایی ممکن و راه‌کارهایی دیگر ادامه یابد. از سوی دیگر، این همایش به‌ضد جنگ و برای ایمن ساختن زندگی مردم، گسترش دمکراسی و عدالت، و پیشرفت اجتماعی که هدف‌های اصلی ما به‌شمار می‌روند به تصویب برنامه و پیشنهادهای مشخص دست زد.

رفیق سکورو گومز من از فرصتی که به من برای این گفت‌وگو دادید و به‌خاطر پاسخ‌های روشنگرانه‌تان بسیار متشکرم. برای شما و “شورای جهانی صلح” و نیروهای ترقی‌خواه برزیل موفقیت آرزو می‌کنم.

نامهٔ مردم